ỐNG HÚT GIẤY VÀ LY GIẤY CÓ THÂN THIỆN VỚI MÔI TRƯỜNG?

Việc thay thế ống hút và ly nhựa dùng một lần bằng các sản phẩm từ giấy đã trở thành biểu tượng của lối sống xanh và có trách nhiệm. Tuy nhiên, đằng sau vẻ ngoài dễ phân hủy và có nguồn gốc tự nhiên, liệu ống hút giấy và ly giấy có thật sự thân thiện với môi trường như nhiều người vẫn tưởng?

Giảm ô nhiễm nhựa, nhưng không miễn nhiễm với tác động môi trường

Ống hút nhựa từng là biểu tượng của rác thải đại dương. Theo một số ước tính thường được trích dẫn, người Mỹ sử dụng khoảng 500 triệu ống hút mỗi ngày. Vì kích thước nhỏ và khó tái chế, ống hút nhựa dễ bị bỏ sót trong hệ thống phân loại rác, thường xuyên xuất hiện trong “top 10” các loại rác thường thấy trên bờ biển.

Để thay thế ống hút nhựa, các nhà sản xuất đã phát triển các loại ống hút từ các vật liệu thay thế như PLA (một loại nhựa sinh học) và giấy kraft. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Gao et al. (2022) được công bố trên tạp chí Science of The Total Environment, khi so sánh ba loại ống hút: nhựa polypropylene (PP), nhựa PLA (sinh học), và giấy kraft, thì ống hút giấy lại có chỉ số tác động môi trường tổng hợp (REI) cao hơn so với nhựa PP. Chỉ số REI của ống hút giấy là 5.1 so với 2.4 của ống hút nhựa PP trong điều kiện chôn lấp. Nguyên nhân chủ yếu là quy trình sản xuất giấy tiêu tốn nhiều năng lượng, nước, và tạo ra lượng lớn khí thải CO₂.

Ly giấy cũng là một sản phẩm được sử dụng phổ biến trong các quán cà phê, cửa hàng đồ uống và các sự kiện. Thị trường toàn cầu của ly dùng một lần đạt doanh thu 17,4 tỷ USD năm 2024 và được dự báo tăng lên 22,1 tỷ USD vào năm 2030, theo báo cáo của DataIntelo (2023).

Tuy nhiên, đánh giá về tác động môi trường của ly giấy cũng mang đến nhiều bất ngờ. Nghiên cứu năm 2019 của công ty Huhtamaki và Viện Nghiên cứu Kỹ thuật VTT (Phần Lan) chỉ ra rằng một ly giấy tráng nhựa PE thải ra 8,1g CO₂ tương đương khi được xử lý theo quy trình trung bình tại châu Âu (30% chôn lấp, 34% đốt, 36% tái chế). Nếu ly được tái chế hoàn toàn, lượng khí thải giảm còn 3,8g CO₂, và nếu sử dụng lớp tráng từ nguyên liệu sinh học (Plant-PE), lượng khí thải tiếp tục giảm còn 2,8g CO₂, tương đương giảm 64%.

Lớp phủ chống thấm - thách thức của sản phẩm

Cả ống hút giấy và ly giấy đều có một điểm yếu chung: lớp phủ chống thấm. Dù có thể phân hủy sinh học trong điều kiện công nghiệp, nhưng nếu bị bỏ vào môi trường tự nhiên hoặc chôn lấp, các lớp nhựa PE hoặc PLA vẫn tồn tại lâu dài.

Việc xử lý đúng đắn các sản phẩm giấy tráng nhựa đòi hỏi hệ thống phân loại, thu gom và công nghệ tái chế chuyên biệt, điều mà nhiều quốc gia, kể cả những nước phát triển, vẫn còn hạn chế. Khi không được xử lý đúng cách, các sản phẩm “giấy thân thiện môi trường” này vẫn trở thành rác thải lâu phân hủy.

Tái sử dụng và giảm thiểu tiêu dùng

Nhìn chung, việc thay thế đồ nhựa dùng một lần bằng các sản phẩm giấy có thể giúp giảm thiểu rác thải nhựa đại dương, nhất là ở những quốc gia có hệ thống quản lý rác yếu kém. Đối với những nơi bắt buộc phải dùng sản phẩm một lần (ví dụ bệnh viện, nhà ga, sự kiện đông người...), nên ưu tiên chọn ly và ống hút giấy có chứng nhận phân hủy công nghiệp (compostable) và được tráng bằng vật liệu sinh học thay vì nhựa PE. Và đi kèm với quy trình thu gom, phân loại và xử lý phù hợp thì mới đạt hiệu quả môi trường thực sự.

Ống hút giấy và ly giấy không hoàn toàn là những vị cứu tinh của môi trường. Chúng chỉ thân thiện hơn nhựa nếu được thiết kế đúng cách, sử dụng đúng hoàn cảnh và xử lý đúng quy trình. Việc thay thế đồ nhựa dùng một lần bằng giấy có thể là bước đầu cần thiết trong quá trình chuyển đổi sang tiêu dùng bền vững, nhưng không phải là đích đến cuối cùng.

Giải pháp căn cơ vẫn là giảm thiểu đồ dùng một lần, thay đổi hành vi tiêu dùng, và phát triển các hệ thống tái sử dụng toàn diện, từ thiết kế sản phẩm cho đến hạ tầng tái chế và thói quen người dùng.

(Nguồn: Tổng hợp)